Keto diyeti, özellikle son yıllarda popülerleşen bir beslenme biçimidir. Kilo kaybı, enerji artışı ve metabolik sağlık üzerinde olumlu etkiler sağladığına inanılmaktadır. Ancak keto diyeti ile ilgili kafaları karıştıran birçok kavramdan biri, net karbonhidrat ve toplam karbonhidrat arasındaki farktır. Bu terimler genellikle yanlış anlaşılabilir ve diyeti takip eden kişilerin başarılı olma şansını etkileyebilir.
Bu yazıda, net karbonhidrat ve toplam karbonhidrat nedir, neden bu kadar önemlidir, ve bu iki kavram arasındaki farklar hakkında bilmeniz gereken her şeyi detaylı bir şekilde ele alacağız.
Karbonhidrat Nedir?
Öncelikle karbonhidratları daha iyi anlayabilmek için temel bir açıklama yapalım. Karbonhidratlar, vücudumuzun enerjiye dönüştürdüğü temel besin öğelerinden biridir. Günlük enerji ihtiyacımızın büyük bir kısmı karbonhidratlardan sağlanır. Karbonhidratlar, şekerler, nişastalar ve lifler gibi çeşitli türlere ayrılır.
Toplam Karbonhidrat Nedir?
Toplam karbonhidrat, bir besin ürününde bulunan tüm karbonhidratları ifade eder. Bu, her türlü karbonhidratı içerir: Şekerler (glikoz, fruktoz, laktoz gibi), nişastalar ve diyet lifleri. Örneğin, bir paket gıdanın etiketinde "Toplam Karbonhidrat" 30 gram olarak belirtilmişse, bu miktar şekerlerden, nişastalardan ve liflerden oluşan toplam karbonhidrat miktarını ifade eder.
Net Karbonhidrat Nedir?
Net karbonhidrat, daha özel bir kavramdır ve aslında diyetteki emilebilen "gerçek" karbonhidrat miktarını ifade eder. Net karbonhidratlar, toplam karbonhidratlardan diyet lifi ve şeker alkollerini çıkardıktan sonra kalan değeri ifade eder. Diyet lifleri ve şeker alkolleri, vücutta sindirilmez veya kan şekeri seviyelerini önemli ölçüde etkilemez, bu nedenle net karbonhidratlar bu öğelerden arındırılmıştır.
Net karbonhidratları hesaplamak için şu formül kullanılır:
Net Karbonhidrat= Toplam Karbonhidrat− Diyet Lifleri − Şeker Alkolleri
Neden Net Karbonhidrat Önemlidir?
Keto diyetinin temel prensibi, vücudu ketoz adı verilen bir duruma sokarak enerji kaynağı olarak karbonhidratlar yerine yağları kullanmasını sağlamaktır. Keto diyetinde karbonhidrat alımı çok düşük tutulmalıdır; bu nedenle, sadece sindirilebilen ve kan şekeri seviyelerini etkileyen karbonhidratlar dikkate alınır. İşte tam bu noktada net karbonhidrat devreye girer.
Kan Şekeri Seviyesini Kontrol Etme: Net karbonhidrat, kan şekerini doğrudan etkileyebilecek karbonhidratları içerir. Diyet lifleri ve şeker alkolleri gibi sindirilemeyen karbonhidratlar kan şekeri seviyelerini dengede tutabildiği için bu öğeler net karbonhidrat hesaplamasına dahil edilmez.
Ketozise Girme: Keto diyetinin başarısı, vücudun ketosise girip yağ yakma moduna geçirilmesinde yatmaktadır. Bu durumda, günlük karbonhidrat alımını sınırlandırmak çok önemlidir. Net karbonhidrat sayısını takip etmek, kişinin ketozise girmek için gerekli olan düşük karbonhidrat alımını korumaya yardımcı olur.
Toplam Karbonhidrat ile Net Karbonhidrat Arasındaki Fark
İki kavram arasındaki farklar, keto diyeti açısından oldukça kritiktir. İşte bu farklar:
Diyet Lifleri ve Şeker Alkolleri:
Toplam Karbonhidrat: Diyet lifleri ve şeker alkolleri dahil edilir. Bunlar sindirilmezler veya kan şekerini etkilemezler, ancak toplam karbonhidrat miktarını arttırırlar.
Net Karbonhidrat: Diyet lifleri ve şeker alkolleri çıkarılır. Bu, vücudun bu karbonhidratları sindirememesinden dolayı, kan şekerini etkilemeyecek olanları dikkate almaz.
Keto Diyeti Uygulamalarında:
Keto diyeti yapan kişiler genellikle gıda etiketlerinde "toplam karbonhidrat"ı görürler, ancak aslında net karbonhidrat sayımını yapmaları gerekmektedir. Çünkü toplam karbonhidrat, onları ketozise sokacak kadar etki yapabilecek gerçek karbonhidratları yansıtmaz.
Hedeflere Ulaşmada Yardımcı Olma:
Toplam karbonhidrat sayısını dikkate almak, vücudun karbonhidratı nasıl işlediğine dair tam bir resim vermez. Net karbonhidratlar ise sadece kan şekerini etkileyebilecek karbonhidratları gösterdiği için keto hedeflerine ulaşmada daha faydalıdır.
Neden Keto Diyetinde Net Karbonhidratı Takip Etmek Önemlidir?
Ketozise Girmeye Yardımcı Olur: Keto diyeti yapanlar için ketozise girebilmek oldukça önemlidir. Bu, vücudun yağları enerji kaynağı olarak kullanmaya başlaması anlamına gelir. Net karbonhidratı takip ederek, vücudun ketosise girmesini sağlamak çok daha kolay hale gelir.
Daha Düşük Karbonhidrat Alımı: Toplam karbonhidrat ile net karbonhidrat arasındaki fark, keto diyetinde hangi karbonhidratların dikkate alınması gerektiğini daha net bir şekilde ortaya koyar. Diyet lifleri ve şeker alkolleri gibi unsurlar, gerçek karbonhidrat alımını artırmaz, bu yüzden bu öğelerden tasarruf edebilirsiniz.
Daha Fazla Seçenek Sunar: Net karbonhidratları hesaba katmak, keto diyeti uygulayanlara daha fazla gıda seçeneği sunar. Diyet lifleri ve şeker alkolleri karbonhidrat olarak sayılmasa da, pek çok besin ürününde bu maddeler bulunabilir ve ketojenik ürünlerin sayısını artırabilir.
Net Karbonhidrat ve Toplam Karbonhidratın Günlük Hedeflere Etkisi
Keto diyeti yaparken karbonhidrat hedefleri genellikle günde 20-50 gram arasında tutulur. Ancak, bu miktarın net karbonhidrat mı yoksa toplam karbonhidrat mı olduğuna dikkat etmek gerekir.
Toplam Karbonhidrat: Eğer sadece toplam karbonhidratı dikkate alırsanız, bu hedefi aşmanız daha kolay olabilir çünkü diyet lifleri ve şeker alkolleri dahil edilir.
Net Karbonhidrat: Net karbonhidratları dikkate almak, daha doğru bir hedef korumanıza yardımcı olur ve ketozise girme olasılığını artırır.
Sonuç
Keto diyetinde başarılı olmak için net karbonhidrat kavramını anlamak ve uygulamak oldukça önemlidir. Bu, yalnızca kilo kaybını hızlandırmak ile kalmaz, aynı zamanda vücudun ketozise girmesini sağlamak için de gereklidir. Toplam karbonhidrat ise genel bir rehber olarak faydalıdır, ancak keto diyetine uygun hedeflere ulaşmak için net karbonhidratları izlemek çok daha etkilidir.
Kendi keto yolculuğunuzda, gıda etiketlerini dikkatlice inceleyerek net karbonhidratları hesaplamak ve diyetinizi buna göre ayarlamak size daha iyi sonuçlar verecektir.
Diyetisyen Ege Bölük
İstinye Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümünden 2020 yılında mezun oldum ve bariatrik beslenme üzerine uzmanlaşmak amacıyla bu alanda uzman bir doktorun kliniğinde görev aldım.
Yeme bozukluklarında multidisipliner yaklaşımlar, besin takviyelerinin kullanımı ve diyet içerisinde desteği, psikodiyet, sporcularda beslenme ve fizyoterapi, çölyak ve gluten enteropatisi konularında çeşitli eğitimleri tamamlayarak kariyerime devam ettim.
Naturiga ekibine katıldıktan sonra fonksiyonel tıp diyetisyeni sayın Erdi Uğur ile fonksiyonel beslenme ve takviye gıdalar üzerine çalışmalar yapıyorum.